تاریخچه تفکر دولت‌داری و تدوین قانون در گرجستان

 دوران‌ قرون وسطی

بر اساس نوشته های مورخین و استادان گرجی؛ ملت گرجستان تجربه تاریخی، سیاسی و دولت‌داری بیش از دو هزار ساله دارد ولی اثر مکتوب یا ذکری از وجود یک متن دارای ارزش قانون اساسی کشور در منابع تاریخی به دست ما نرسیده است. بنابراین قانونگزاری به دوره تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال گرجستان در اوایل سده 11 میلادی / اوایل سده 5 هجری قمری بر می‌گردد. طبیعی است که در آن دوره، پس از تشکیل پادشاهی یکپارچه فئودال، ساختار دولت‌داری و نهاد‌های مشخص دولتی، نیازمند قوانین اصلی و جزئی شده بودند که باعث رشد علوم حقوق، قانون نویسی‌ و قانون‌مندی در گرجستان گردید. چنین جریانات، در منابع متعدد گرجی، فارسی، عربی، یونانی، ارمنی و غیره دیده می‌شود.

نخستین قانون با ارزش حقوقی و دولت‌داری گرجستان ( که با قانون نویس کنونی و شکل معاصر تفاوت بسیار دارد)  بین سال‌های 1028 ـ 1005 میلادی / 419ـ 395 هجری قمری، توسط اِکوتیمه آتونِلی Ekvtime Atoneli راهب نامدار گرجی در «صومعه گرجی‌های ایوِری» در یونان، تدوین شد که با تقلید و تشریح از قوانین بیزانس نوشته شده بود و کلیات ساختار سیاسی و دولت‌داری و نیز عناصر قوانین و مقررات دینی، مدنی و جزایی را نیز در بر می‌گرفت. اثر مذکور به «قانون مختصر دین» معروف است و در طول بیش از 150 سال به عنوان قانون اصلی کشور گرجستان مورد استفاده قرار می‌گرفت.

رویدادهای سیاسی گرجستان در اواخر سده 12 میلادی / اواخر سده 5 هجری به عنوان مرحله جدید و مهم رشد تفکر دولت‌داری و علوم حقوقی محسوب می‌شود. در اوایل دوره حکومت ملکه تامار Tamar تعداد قابل توجه درباریان و اشراف گرجستان با رهبری وزیر دارایی، خواستار تشکیل مجلس، برقراری سلطنت مشروطه و واگذاری اختیارات قانون‌گذاری به مجلس شدند. برنامه مذکور اجرا نشد، اما اختیارات پادشاه محدود و اختیارات شورای عالی کشور افزایش یافت که در آن دوره موجب تقویت اعتبار حکومت شاهی، نهادهای دولتی و قوه قضایی گردید. در همان قرن، قانون جداگانه ای تحت عنوان «موازین تاجگذاری پادشاه» تدوین و ترویج شد که اختیارات و نحوه فعالیت حکومت شاه، دربار، نهادهای دولتی، شورای عالی و قوه قضایی کشور را مشخص می‌کرد.

در سده 14 میلادی / 7 هجری قمری در گرجستان مجموعه قوانین جدیدی تحت عنوان «مقررات دربار شاه» تدوین شد که از نظر محتوی به قوانین اساسی معاصر نزدیکتر بود و ساختار حکومت و دولت، اصول دولت‌داری، اختیارات نهادها و مقامات مختلف دولتی، شرایط انتقال قدرت، موازین قانون‌گذاری و امور اجرایی را مشخص و تشریح می‌کرد. مجموعه مذکور تا اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) اعتبار و کاربرد گسترده ای داشت.

در اوایل سده 18 میلادی / اوایل سده 12 هجری قمری (اواخر دوره صفوی) واختانگ ششم Vakhtang IV پادشاه کارتلی Kartli (پادشاهی مرکزی گرجستان شرقی) مجموعه تکمیل شده قانون اصلی کشور گرجستان را تحت عنوان «دستورالعمل» تدوین و مقرر کرد مجموعه یاد شده تمام موارد اعتبار، اختیارات، ساختار و موارد دیگر دولت‌داری و حکومت شاه، اختیارات قوه‌های مختلف دولتی، امور تشریفات درباری و وزارتخانه‌ها، نحوه فعالیت دادگاه، امور قوانین مدنی و جزایی را به صورت ساماندهی شده معین ساخت.می‌توان گفت که «دستورالعمل» به نوعی تسامحاً، شبیه قانون اساسی محسوب می شد.بود که به گرجستان ثبات سیاسی، اقتصادی و حقوقی بخشید. مجموعه مذکور تا اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی اعتبار داشت.

 

دوره سلطه روسیه تزاری

اوایل سده 19 میلادی / اواخر سده 12 هجری شمسی داوید باگراتیونی Davit Bagrationi ولیعهد گرجستان، نخستین مجموعه موازین قانون اساسی به سبک اروپایی را تدوین کرد، اما دولت روسیه تزاری پس از اشغال گرجستان، دولت‌های محلی این کشور و تمام نهاد‌های دولتی و قوانین و موازین مرتبط را منحل و قوانین امپراتوری روسیه را جایگزین آن‌ها کرد.

در سال 1832 میلادی / 1211 هجری شمسی، قیام بزرگ اشراف و نخبگان ملت گرجستان علیه سلطه روسیه تزاری شکست خورد. در پرونده بازداشت شدگان مطالب قابل توجه در خصوص برنامه آینده ساختار سیاسی و اجتماعی گرجستان مستقل که طرفداران زیادی هم داشت، درج شده است. اکثریت نخبگان گرجستان طرفدار برنامه تشکیل سلطنت مشروطه با مجلس ملی دارای اختیارات گسترده‌ای بودند. جنبش مذکور با وجود شکست، در تاریخ دولت‌داری و تدوین قانون‌در گرجستان نقش مهمی را ایفا کرد و موجب تربیت نسل‌های جدید طرفدار مشروطیت یا جمهوریخواه گردید.

دوره بازسازی استقلال گرجستان

گرجستان در طول 117 سال، زیر سلطه روسیه تزاری ماند و از نظر تاریخی معاصر، با وجود سابقه و سنت دیرین، ایجاد قانون اساسی کشور فقط از اوایل سده 20 میلادی سرآغاز گرفت. 26 می سال 1918 میلادی / 4 خرداد سال 1297 هجری شمسی، گرجستان در پی فروپاشی امپراتوری روسیه تزاری، استقلال خود را به دست آورد. شورای ملی و دولت کشور، کمیسیون ویژه تدوین قانون اساسی گرجستان را تعیین کرد که پس از تقریباً دو سال فعالیت، برای اولین بار در تاریخ ملت گرجستان، قانون اساسی کامل مطابق با استانداردهای آن دوره را تدوین و جهت تصویب به مجلس ارائه کرد. 15 فوریه سال 1921 میلادی / 26 بهمن 1299 هجری شمسی، ارتش سرخ روسیه شوروی به گرجستان حمله و پس از جنگ خونین، کشور را اشغال کرد. قانون اساسی مذکور 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی در شورای ملی گرجستان در وضعیت جنگی تصویب شد؛ اما فقط 4 روز اعتبار داشت چراکه در تاریخ 25 فوریه / 6 اسفند، دولت اشغالی کمونیستی تشکیل جمهوری سوسیالیستی گرجستان را اعلام کرد و دولت جمهوری دموکراتیک گرجستان، مجبور به مهاجرت و پناهندگی به اروپا شد. قانون اساسی گرجستان مستقل توسط دولت جدید کمونیستی لغو شد. قانون اساسی مذکور شامل 17 بخش و 149 اصل بود و تقریباً با قوانین اساسی کشورهای اروپایی مطابقت کامل داشت.

دوره شوروی

قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان

2 مارس سال 1922 میلادی / 11 اسفند 1300 هجری شمسی، حکومت کمونیستی گرجستان بر اساس دستورالعمل مسکو، نخستین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 23 بخش و 134 اصل را تصویب کرد که با قانون اساسی روسیه شوروی هیچ تفاوتی نداشت و حفظ استقلال گرجستان و حقوق بشر را  به صورت ظاهری تایید می‌کرد.

قانون اساسی فدراسیون سوسیالیستی قفقاز

13 دسامبر سال 1922 میلادی / 21 آذر 1301 هجری شمسی، توسط حکومت اشغالگر کمونیستی، جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی شامل گرجستان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان تشکیل و قانون اساسی آن نیز تصویب شد.

30 دسامبر / 8 دی همان سال اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی متشکل از فدراسیون روسیه، اوکراین، بلاروس و جمهوری فدراسیون سوسیالیستی قفقاز جنوبی تشکیل شد. در سال 1924 میلادی / 1302 هجری شمسی اجلاس دوم شوراهای کمونیستی قانون اساسی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی را تصویب کرد. بر اساس قانون اساسی سراسری جدید، جماهیر شوروی موظف شدند قانون اساسی خود را مطابق با قانون اساسی شوروی اصلاح کنند.

دومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان  

در سال 1927 میلادی / 1306 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان قانون اساسی جدید جمهوری سوسیالیستی گرجستان شامل 8 بخش و 114 اصل را تصویب کرد. گرجستان در نتیجه اصلاحات اجباری و واگذاری بخشی از اختیارات اساسی به دولت مرکزی مسکو، مدیریت و تصمیم‌گیری در امور خارجی، امور دریایی، امور دفاعی و امور تجارت بین المللی را از دست داد.

سومین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان ( قانون اساسی استالین)

در سال 1937 میلادی / 1315 هجری شمسی دولت کمونیستی گرجستان در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی سوم، اصطلاحاً «قانون اساسی استالین» را تصویب کرد که شامل 14 بخش و 162 اصل بود و چهل سال اعتبار داشت.

چهارمین قانون اساسی جمهوری سوسیالیستی گرجستان( قانون اساسی برژنف)

در سال 1978 میلادی / 1357 هجری شمسی، دولت کمونیستی گرجستان بار دیگر در پی تصویب قانون اساسی جدید شوروی، قانون اساسی چهارم، اصطلاحاً «قانون اساسی برژنف» را تصویب کرد که شامل مقدمه، 11 باب، 22 بخش و 185 اصل بود که در سال‌های 1986، 1989، 1990 و 1991 میلادی مورد اصلاحات اساسی قرار گرفت و تا زمان فروپاشی شوروی اعتبار رسمی داشت.

دوره معاصر استقلال گرجستان

قانون اساسی دوره انتقالی

28 اکتبر سال 1990 میلادی / 6 آبان 1369 هجری شمسی، در گرجستان انتخابات آزاد برگزار و حزب ملی گرا با رهبری « زویاد گامساخوردیا » پیروز شد. مجلس جدید در قانون اساسی دوره شوروی سال 1978 میلادی / 1356 هجری شمسی، اصلاحات بنیادین را وارد و آن را به عنوان قانون اساسی دوره انتقالی اعلام کرد.

اعتبار مجدد و موقت قانون اساسی مورخ  21 فوریه سال 1921 میلادی

در پایان سال 1991 میلادی / 1370 هجری شمسی با حمایت کرملین در گرجستان کودتای نظامی رخ داد؛ که موجب سرنگونی دولت قانونی گامساخوردیا و روی کار آمدن شورای نظامی موقت گردید. شورای نظامی مذکور قانون اساسی موجود را لغو و قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی را به عنوان قانون اساسی موقت اعلام کرد که البته قانون اساسی مذکور از نظر حقوقی خیلی قدیمی شده و غیر قابل کاربرد بود.

قانون اساسی مختصر

در سال 1992 میلادی / 1371 هجری شمسی انتخابات مجلس جدید برگذار شد که در اولین جلسه خود «ادوارد شواردنادزه» را به مقام ریاست مجلس و رییس کشور منصوب کرد. همان سال «قانون ساختار حکومت» که تحت عنوان «قانون اساسی مختصر» نیز معروف است، از طرف مجلس تصویب شد که در کشور بدون قانون اساسی، نقش تنها قانون حقوقی را ایفا می‌کرد.

اولین قانون اساسی جدید گرجستان پس از فروپاشی شوروی

در سال 1993 میلادی / 1372 هجری شمسی جهت اصلاح قانون اساسی 21 فوریه سال 1921 میلادی / 2 اسفند 1299 هجری شمسی، با ریاست ادوارد شواردنادزه کمیسیون تدوین قانون اساسی جدید تشکیل شد که پس از دو سال فعالیت، برگزاری همایش و سمینارهای تخصصی متعدد و همکاری بسیار گسترده با کمیسیون ونیز، قانون اساسی کاملاً جدید را به مجلس کشور ارائه کرد. 24 آگوست سال 1995 میلادی / 2 شهریور 1374 هجری شمسی مجلس گرجستان قانون اساسی جدید را تصویب کرد.

قانون اساسی جدید شامل 9 بخش و 109 اصل بود و بین سال‌های 2012 ـ 1995 میلادی / 1391ـ1374 هجری شمسی، شاهد  31  اصلاحیه شد.

در حال حاضر قانون اساسی گرجستان متشکل از یک مقدمه، قسمت اصلی، قسمت موازین انتقالی، و شامل 11 بخش و 121 اصل می‌باشد. بخش چهار 1، هفت 1 و اصل‌های 341، 481، 511، 811، 812، 813، 861، 1011، 1012، 1013، 1041 و 1043 به قانون اساسی افزوده  گردیده و اصل‌های 761 و 91 از آن حذف شده اند.

 

تشریح مختصر ساختار قانون اساسی کنونی گرجستان

مقدمه

در مقدمه قانون اساسی، اراده ملت گرجستان جهت تاسیس نظام اجتماعی مبتنی بر اصول دموکراسی، آزادی اقتصادی و حقوق بشر، تقویت استقلال کشور و همبستگی مسالمت‌آمیز با ملل دیگر اظهار شده است. مقدمه قانون اساسی اعتبار حقوقی دارد.

 

قسمت اصلی قانون اساسی

قسمت اصلی قانون اساسی گرجستان شامل 10 بخش زیر می‌باشد:

بخش نخست: موازین عمومی

مطالب بخش اصلی عبارتند از: مبانی و ساختار نظام حکومت گرجستان به عنوان کشور دمکراتیک؛ مرزهای گرجستان مبتنی بر وضع مرزهای موجود که در 21 دسامبر سال 1992 میلادی / 30 آذر سال 1371 هجری شمسی مشخص شده است؛ منبع حکومت، ملت گرجستان است؛ دولت گرجستان، حقوق و آزادی‌های بشر مصرح در حقوق بین المللی را به رسمیت شناخته و رعایت می‌کند؛ زبان رسمی کشور گرجستان زبان گرجی است و در جمهوری خودمختار آبخازیا زبان آبخازیایی نیز رسمیت دارد؛ نقش تاریخی منحصر به فرد کلیسای ارتدکسی گرجستان و در کنار آن آزادی های مذهبی اعلام شده است؛ شهر تفلیس به عنوان پایتخت کشور گرجستان تعیین شده است.

بخش دوم : تابعیت گرجستان و حقوق بشر

مطالب مهم بخش دوم: تشریح مبانی و تضمین‌های رعایت حقوق بشر و آزادی‌ها؛ برابری همه اتباع کشور در برابر قانون بدون تبعیض بر اساس نژاد، رنگ پوست، زبان، جنس، مذهب، عقاید سیاسی، تعلق به طبقه اجتماعی، دارایی و محل سکونت؛ مجازات اعدام لغو شده است؛ همه اتباع از حق ارتقاء شخصی برخوردارند؛ احترام و حیثیت هر انسان محفوظ است؛ آزادی هر انسان محفوظ است؛ هر انسان از حق بیان و اعتقادات مذهبی آزاد برخوردار است؛ ملک و اموال و حق داشتن آن محفوظ است؛ زندگی شخصی انسان محفوظ است؛ فعالیت آزادانه عقلی محفوظ است؛ آزادی رسانه‌های گروهی محفوظ و هرگونه سانسور ممنوع است؛ حق تشکیل احزاب، عضویت در احزاب، فعالیت سیاسی و حق تظاهرات محفوظ است؛ آزادی انتخاب رای دهندگان محفوظ است؛ حق انتصاب به مقامات دولتی محفوظ است؛ آزادی کار محفوظ است؛ اصل برائت محفوظ است؛ حق مراجعه به دادگاه محفوظ است. در بخش دوم همچنین شرایط محدودیت حقوق عمومی در شرایط اضطراری نیز تعریف و مشخص شده است؛ در همین بخش مقام مدافع حقوق بشر در گرجستان تعریف شده است.

بخش سوم: مجلس گرجستان

مطالب مهم بخش سوم عبارتند از: شرایط تشکیل، اختیارات، اعتبار و کلیه امور فعالیت مجلس کشور به عنوان بالاترین نهاد مقننه.

 

بخش چهارم: رییس جمهور گرجستان

مطالب مهم بخش چهارم عبارتند از: موقعیت و اختیارات، اعتبار، نحوه انتخاب و کلیه امور مربوط به فعالی فعالیت مقام ریاست جمهوری به عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور.

بخش چهار 1: دولت گرجستان

مطالب مهم این بخش عبارتند از: موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه تشکیل و کلیه امور فعالیت دولت کشور به عنوان نهاد اجرایی.

بخش پنجم: قوه قضایی

مطالب عمده این بخش عبارتند از : موقعیت، اختیارات، اعتبار، نحوه عملکرد دیوان عالی به عنوان بالاترین نهاد نظازت قانون اساسی و کلیه امور فعالیت قوه قضایی کشور به عنوان نهاد اجرایی.

 

بخش ششم : امور دارایی و نظارت دولتی

مطالب عمده : نحوه تصویب بودجه دولتی؛ وظایف مالیتی شهروندان؛ موقعیت و اختیارات بانک ملی، نحوه تشکیل، تعداد اعضا و اختیارات شورای بانک ملی؛ موقعیت، اختیارات و نحوه فعالیت اتاق بازرسی.

بخش هفتم: امور دفاع کشور

مطالب عمده : انجام جنگ دفاعی حق انحصاری گرجستان می‌باشد. گرجستان جهت دفاع از تمامیت ارضی، استقلال و آزادی خود و نیز انجام تعهدات بین المللی نیروهای مسلح را تشکیل داده است. دفاع از گرجستان و خدمت نظامی وظیفه همه شهروندان گرجستان است. نحوه فعالیت شورای امنیت و استفاده از نیروهای مسلح کشور.

 

بخش هفت 1: حکومت محلی

مطالب: موقعیت حقوقی، اختیارات، مسائل مستقل بودن نهادهای حکومت محلی و نحوه انتخاب شوراهای محلی.

بخش هشتم: اصلاحات قانون اساسی

مطالب: اصلاحات قانون اساسی کشور به دو نحو صورت می‌گیرد: اصلاحات کلی که تصویب قانون اساسی جدید را در نظر می‌گیرد و اصلاحات جزئی که اصلاحیه محتوی قانون اساسی موجود را در نظر می‌گیرد. بیش از نصف نمایندگان مجلس و 200 هزار رای دهنده حق درخواست اصلاحات قانون اساسی را دارند. پیش‌نویس اصلاحات قانون اساسی از طرف مجلس کشور جهت بررسی‌های عمومی منتشر می‌شود و پس یک ماه بررسی اصلی آن در مجلس کشور صورت می‌گیرد. اصلاحات قانون اساسی توسط بیش از دو سوم از تمام اعضای مجلس تصویب و از طرف مقام ریاست جمهوری امضا و منتشر می‌شود.

 

موازین انتقالی

بخش نهم

مطالب: شرایط و مقررات اعتبار رسمی قانون اساسی، اهمیت و نتایج آن برای قانون‌پروری در کشور، تعهد دولت جهت تطبیق همه قوانین و اسناد رسمی دولتی با قانون اساسی کشور و مدت تصویب قانون دیوان عالی.

قانون اساسی

 

 قانون اساسی گرجستان

 

شهروندان گرجستان که قصد دارند  نظام آزاد آجتماعی، آزادی اقتصادی و کشور قانونمند را برقرار ساخته آزادی و حقوق بشر، استقلال کشور و روابط دوستانه با دیگر ملتها تامین کنند با تکیه بر سنن دیرینه ملی و اصول قانون اساسی اول که در سال 1921 تدوین شده است این قانون اساسی را اعلام می دارند.

 

باب اول

اصول عمومی

ماده یک

1   بر اساس رفراندوم 31 مارس 1991 که در کلیه مناطق گرجستان از جمله ابخازیا و اوستیای جنوبی  برگزار شد و همچنین بر اساس اعلامیه استقلال 9 آوریل 1991  گرجستان کشور مستقل، یکپارچه و تجزیه ناپذیر  می باشد

2       نظام سیاسی  گرجستان « جمهوری دمکراتیک» می باشد.

3       نام کشور « گرجستان» است.

ماده دوم

1   حدود  جغرافیایی گرجستان طبق وضعیت 21 دسامبر 1991 تعین شده است.  تمامیت ارضی  و عدم تعرض به مرزهای این کشور از سوی جوامع بین المللی  برسمیت شناخته می شود.

2   واگذاری مناطق کشور بر اساس قوانین ممنوع می باشد. تغییر مرزها تنها در صورت توافقنامه دو جانبه با دیگر کشورها امکان پذیر است.

3   تقسیمات کشوری طبق قانون اساسی بر اساس اصول تفکیک اختیارات پس از احیای حاکمیت گرجستان در کلیه مناطق کشور صورت خواهد گرفت.

4   شهروندان گرجستان امور محلی را از طریق حکومت های محلی بدون نقض حاکمیت کشور انجام می دهند. نحوه تشکیل حکومت های محلی، اختیارات و وابستگی آنها به ارگان های دولتی بر اساس قانون  تعین می شود.

ماده سوم

1       اموری ویژه که تحت مدیریت ارگان های دولتی است: آ- قانونگذاری در خصوص تابعیت، حقوق بشر و آزادی، مهاجرت، ورود و خروج از کشور  و تعیین وضعیت برای اتباع خارجه. ب- وضعیت مرزهای کشور، حریم هوایی و آبهای سرزمینی  و حراست از آنها  پ- امنیت و دفاع از کشور، نیروهای مسلح، صنایع نظامی و تجارت سلاح.  ت-  رسیدگی به مسله جنگ و آتش بس، تعیین و اعلام وضعیت فوق العاده. ج- سیاست خارجی و روابط بین المللی.  چ- تجارت خارجی، رژیم و تعرفه های گمرکی. ح- امور مالی کشور، ضرب پول، قانونگذاری در خصوص بانک و بیمه.  خ- استاندارد و معیار، زمین سنجی و نقشه کشی، تعیین ساعت، آمار کشور.  د- رژیم و سیستم واحد انرژی، مخابرات، ناوگان بازرگانی، پرچم های کشتی ها، بنادر مهم کشور، فرودگاه ها، کنترل وسایل نقلیه هوایی و حریم هوایی، ثبت وسایل نقلیه هوایی، هواشناسی، سیستم نظارت بر محیط زیست. ذ- راه آهن و جاده های مهم کشور.  ر- شیلات دریایی و اقیانوسی.  ز- خط قرنطینه مرزی.  ژ- قانونگذاری در خصوص داروسازی.   س- صدور مجوز و معتبر شناختن دانشکاه ها، قانون گذاری در خصوص اعطای رتبه و درجات علمی.  ش- قانونگذاری در خصوص مالکیت معنوی.  ص-  قانونگذاری در خصوص تجارت، حقوق کار، امور زندانها.   ض- پلیس جنایی. ط- قانونگذاری در خصوص زمین، معادن و منابع طبیعی.

2                 امور مدیریتی مشترک جداگانه تعیین می شود.

 

ماده چهارم

1   پس از فراهم شدن شرایط مناسب و شکل گیری ارگان های محلی  شورای جمهوری و سنا در مجلس گرجستان تشکیل خواهد شد.

2       شورای جمهوری از نمایندگان احزاب منتخب تشکیل می شود.

3       سنا از نمایندگان مستقل مناطق کشور و از پنج نماینده رییس جمهور تشکیل می شود.

4       تعداد نفرات، اختیارات و نحوه انتخاب  شورای جمهوری و سنا بر اساس قانون تعیین می شود.

 

ماده پنجم

1       مردم  منشاء حاکمیت در گرجستان هستند. حاکمیت دولتی در چارچوب قانون اساسی اجرا می شود.

2       مردم حاکمیت خود را از طریق همه پرسی و دیگر اشکال دمکراسی اجرا می کنند.

3       هیچ کس حق بدست گرفتن غیر قانونی حاکمیت را ندارد.

4       حاکمیت دولتی بر اساس اصول تقسیم اجرا می شود.

ماده ششم

1       قانون اساسی گرجستان عالی ترین سند حقوقی و منشاء  قوانین دیگر این کشور است

2   قانونگذاری گرجستان با اصول همگانی بین المللی  مطابقت دارد. چنانچه هر قرارداد یا توافق نامه بین المللی  با قانون اساسی گرجستان منافات نداشته باشد از قوانین داخلی این کشور برتر است.

 

ماده هفتم

دولت حقوق و آزادی انسانها بعنوان عالی ترین ارزش های انسانی را برسمیت می شناسد. دولت و مردم در  اجرای حاکمیت  با این حقوق و آزادی ها بعنوان قوانین جاری  محدود هستند.

ماده هشتم

زبان رسمی گرجستان  گرجی است. ضمنا زبان ابخازیایی بعنوان  زبان رسمی در جمهوری ابخازیا اعلام می شود

ماده نهم

دولت نقش کلیسای حقیقت پرست (ارتدکس) را در تاریخ این کشور محترم شمرده،  آزادی اعتقاد و مذهب و استقلال کلیسا را اعلام می کند.

 

ماده دهم

پایتخت گرجستان تفلیس است.

ماده یازدهم

آرم و پرچم گرجستان بر اساس قانون کشور تعیین می شود.

 

 

باب دوم

تابعیت گرجستان.   حقوق و آزادی انسانها

ماده دوازدهم

1       هر کسی که در گرجستان متولد شود بطور طبیعی تابعیت گرجستان را دریافت می کند.

2       اتباع گرجستان همزمان نمی توانند تابعیت دیگر کشور را داشته باشند.

3       نحوه اخذ یا سلب تابعیت گرجستان بر اساس قانون کشور تعیین می شود

ماده سیزدهم

1       دولت از اتباع خود بدون توجه به محل زندگی آنها  حمایت می کند.

2       دولت‏ نمی‏ تواند از شهروندان گرجستان سلب‏ تابعیت‏ کند

3       اخراج اتباع گرجستان از کشور  ممنوع می باشد

4   دولت حق تحویل اتباع خود را به دیگر کشور ها ندارد.  تنها در موارد خاص دولت می تواند بر اساس قرارداد های بین المللی  اتباع خود را به دیگر کشور استرداد نماید.  تصمیم دولت در خصوص استرداد اتباع گرجستان  می توان با رجوع به دادگاه استیناف شود.

ماده چهاردهم

تمامی انسان ها از بدو تولدآزادند و بدون توجه به ملیت، نژاد، جنسیت، اعتقادات مذهبی و سیاسی آنها از  حقوق برابر برخوردار می باشند

ماده پانزدهم

1       حق حیات بعنوان حق مسلم  انسان ها خدشه ناپذیر است و قانون کشور آن را تضمین می کند.

2       حکم اعدام  تا لغو کامل آن تنها در موارد خاص توسط دیوان عالی کشور صادر  می شود.

ماده شانزدهم

هر انسان از حق توصعه آزاد شخصیت خود برخوردار می باشد.

ماده هفدهم

1       احترام و شایستگی انسان ها خدشه ناپذیر است.

2       شکنجه،  عمال خشونت و بی احترامی  نسبت به انسانها  مردود است

ماده هیجدم

1       آزادی انسان خدشه ناپذیر است.

2       حبس انسان ها یا محدود ساختن آزادی آنها  بدون حکم دادگاه ممنوع می باشد.

3   بازداشت فرد تنها در موارد قانونی از سوی مقامات ذیصلاح ممکن است. فرد بازداشت شده در طول 48 ساعت باید به دادگاه معرفی شود. در صورتی که دادگاه در طول 24 ساعت حکم بازداشت را صادر نکند  فرد بازداشت شده را بلافاصله باید آزاد گردد.

4       اعمال زور و فشار های روانی نسبت به فرد بازداشت شده ممنوع است.

5       فرد بازداشت شده به محض دست گیری باید از حقوق خود مطلع شود.  وی از حق گرفتن وکیل برخوردار می باشد.

6       مدت بازداشت مظنون نباید بیش از 72 ساعت و مدت حبس موقت نیز بیش از 9 ماه باشد.

7   نقض ماده مذکور  پیگرد قانونی دارد.   هرکس که قربانی دستگیری و بازداشت غیر قانونی شده است حق جبران خسارت را دارد.

 

ماده نوزدهم

1       هر انسان از آزادی بیان، اعتقاد، اندیشه و دین برخوردار است.

2       تحت فشار قرار دادن انسان ها بخاطر  باورهای دینی ، بیان و عقاید آنها مردود است.

3       محدود کردن آزادی های مذکور چنانچه آنها  آزادی های دیگران  را سلب نکند ممنوع است.

ماده بیستم

1     زندگی خصوصی انسان ها، محل کار، اسناد و مکاتبات شخصی،  مکالمات تلفنی و پیام های خصوصی از تعرض مصون است. تنها در موارد خاص می توان این حقوق را محدود ساخت.

2     هیچ کس بدون اجازه و مجوز حق ورود به منازل مسکونی دیگران و تفتیش آن  را  ندارد. این حقوق را تنها با حکم دادگاه می توان محدود ساخت.

ماده بیست و یکم

1       حق مالکیت و وراثت برسمیت شناخته و تامین شده است. سلب این حق  مردود می باشد.

2       در موارد خاص که این حق را می توان براساس قوانین کشور محدود ساخت.

3   مصادره کردن اموال خصوصی با در نظر گرفتن مقتضیات جامعه تنها از طریق دادگاه  بر اساس قوانین کشور و با جبران خسارت امکان پذیر است.

ماده بیست و دوم

1        هر کسی که بصورت قانونی در گرجستان حضور دارد از حق رفت و آمد آزاد و سکونت برخوردار می باشد.

2   هر کسی که بصورت قانونی در گرجستان حضور دارد می تواند از کشور خارج شود. اتباع گرجستان می توانند آزادانه وارد گرجستان شوند

3   محدود کردن این حقوق را تنها در صورت تامین دمکراسی جامعه و امنیت کشور یا جهت پیشگیری از جرایم و اجرای عدالت امکان پذیر است

ماده بیست و سوم

1          آزادی خلاقیت فکری و معنوی تامین شده است. حق مالکیت معنوی از تعرض مصون می باشد.

2          دخالت در فعالیت فکری و اعمال سانسور مردود است.

3          منع یا جلوگیری از انتشار اثر فکری چنانچه آنها با حقوق انسان ها منافات نداشته باشند مردود اعلام می شود.

ماده بیست و چهارم

1       هر انسان حق دارد اخبار و اطلاعات را بصورت شفاهی یا کتبی  آزادانه دریافت و منتشر کند.

2       رسانه های گروهی آزاد هستند و هرگونه اعمال سانسور مردود است

3       دولت  یا اشخاص حق به انحصار در آوردن رسانه ها را ندارند.

4   محدود ساختن حقوق اول و دوم این ماده را  تنها جهت تامین امنیت ملی و تمامیت ارضی،  پیشگیری از جرایم، رعایت حقوق دیگران و تامین ایتقلال دادگاه ها مجاز است.

ماده بیست پنجم

1       شهروندان غیر نظامی  حق تجمع را بدون مجوز قبلی در فضا های بسته و باز دارند.

2   در صورتی که تجمعات  مانع عبور و مرور مردم یا وسایل نقلیه می شود، دولت می تواند از قبل به تجمع کنندگان  هشدار دهد

3       چنانچه تجمعات جنبه غیر قانونی پیدا کند  دولت می تواند آن را  متفرق نماید.

ماده بیست و ششم

1       شهروندان گرجستان از حق تشکیل تشکل های اجتماعی و اتحادیه های صنفی برخوردار هستند.

2       شهروندان گرجستان بر اساس قوانین جاری می توانند احزاب سیاسی را تشکیل یا در احزاب فعالیت کنند.

3   تشکیل حزبی با هدف سرنگونی دولت، نقض حاکمیت و تمامیت ارضی ممنوع می باشد. احزاب حق ندارند خشونت یا دشمنی بین گرو های قومی و مذهبی را تبلیغ کنند.

4        تشکل و اتحادیه های اجتماعی نمی توانند گروه های مسلح را تشکیل دهند.

5   هر کسی که وارد نیروهای مسلح شود یا در قوه قضاییه مشغول گردد از حق عضویت در حزب سیاسی محروم است.

6       منع یا توقف فعالیت احزاب و تشکل های اجتماعی بر اساس حکم دادگاه صورت می گیرد.

ماده بیست و هفتم

دولت این اختیار را دارد که فعالیت سیاسی اتباع خارجه و افراد بدون تابعیت را  محدود یا منع نماید

ماده بیست و هشتم

1       شهروندان گرجستان از هیجده سالگی از حق شرکت در همه پرسی و انتخابات برخوردار  می شود. حق انتخاب آزاد شهروندان  تامین شده است.

2       کسانی که بر اساس تشخیص دادگاه ناتوان هستند  و همچنین زندانیان از حق رای دادن محروم می باشند.

ماده بیست و نهم

1       شهروندان گرجی در صورت داشتن شرایط  از حق احراز سمت های دولتی برخوردار می باشند.

2       شرایط اشتغال در بخش های دولتی بر اساس قانون تعیین می گردد.

ماده سی ام

1        فعالیت کاری آزاد است.

2   دولت وظیفه دارد به توصعه صنایع و رقابت کمک کند. فعالیت انحصاری بجز موارد خاص منموع می باشد. قوانین کشور حقوق مصرف کنندگان را تامین می کند.

3   دولت گرجستان بر اساس توافق نامه بین المللی تنظیم روابط کاری از حقوق شهروندان خود در کشور های خارجی حمایت می کند.

4   رعایت حقوق کار، فراهم نمودن شرایط مناسب برای کار، شرایط حقوق و مزایا و شرایط اشتغال کودکان و زنان ّ بر اساس قانون تعیین می شود.

ماده سی و یگم

دولت در راستای توسعه برابر اقتصادی و اجتماعیی مناطق تلاش می کند. برای توسعه مناطق دور افتاده و محروم  دولت بر اساس قانون تسهیلات ویژه ای اختصاص می دهد.

ماده سی و دوم

دولت به اشتغالزایی  برای افراد بی کار کمک می کند. شرایط تامین افراد بی کار بر اساس قانون تعیین می گردد.

ماده سی و سوم

حق اعتصاب برسمیت شناخته شده است.  شرایط اجرای اعتصاب و تضمین های فعالیت نهاد و واحدهای مهم کشور بر اساس قانون تعیین می شود.

ماده سی و چهارم

1   دولت به توصعه فرهنگ،  به مشارکت عمومی در فعالیت فرهنگی، به بروز و غنی سازی هویت فرهنگی  و به توسعه روابط بین المللی  فرهنگی کمک می کند.

2   شهروندان گرجستان وظیفه دارند برای حفظ و نگهداری میراث فرهنگی تلاش کنند. دولت حافظ میراث فرهنگی است.

ماده سی و پنجم

1       تمامی شهروندان دارای حق تحصیل هستند.

2       دولت برنامه های آموزشی را با معیار های بین المللی  همساز  می کند.

3   دولت آموزش و پرورش پیش دبستانی را تضمین می کند. تصحیلات ابتدایی الزامیست.  شهروندان کشور بر اساس قانون در چارچوب های مشخص شده حق تحصیل رایگان را دارند.

4       دولت از موسسه های آموزشی حمایت می کند.

ماده سی و ششم

1       زناشویی بر اساس حقوق مساوی و اختیارات زن و شوهر استوار است.

2       دولت به رفاه خانواده کمک می کند.

3       حقوق مادران و فرزندان بر اساس قوانین تامین شده است.

ماده سی و هفتم

1   تمامی شهروندان از حق بیمه و کمک های پزشکی برخوردار هستند. قانون شرایط خدمات رایگان پزشکی را تعیین کرده است.

2        دولت بر مراکز بهداشتی و داروسازی  همچنین بر فروش دارو نظارت  می کند.

3   زندگی در فضای سالم حق شهروندان گرجستان است. همه مردم باید در راستای حفظ محیط طبیعی و فرهنگی تلاش کنند.

4   دولت برای فراهم ساختن محیط سالم و امن، با در نظر گرفتن منافع زیست محیطی و اقتصادی شرایط بهره برداری بهینه از منابع طبیعی را تعیین می کند.

5        انسان حق دارد اطلاعات کامل و دقیق را در مورد وضعیت محل کار و سکونت خود  در یافت کند.

ماده سی و هشتم

1    شهروندان گرجی در امور اجتماعی، سیاسی،  اقتصادی و فرهنگی بدون توجه به ملیت، قومیت و گروه مذهبی آنها از حقوق مساوی برخوردار هستند.  آنها می توانند آزادانه و بدون هیچ گونه تبعیض فرهنگ خود را توسعه داده از زبان مادری استفاده نمایند.

2          طبق قوانین جاری اجرای حقوق اقلیت  نباید حاکمیت،  تمامیت ارضی و استقلال سیاسی کشور را تهدید کند.

ماده سی و نهم

قانون اساسی گرجستان آزادی  و حقوق دیگری را که در قانون اساسی گنجانده نشده  برسمیت می شناسد.

ماده چهلم

1        تا ثابت نشدن جرم  فرد مظنون بیگناه محصوب می شود.

2        هیچ کس موظف به اثبات بیگناهی خود نیست. متهم کنده باید اتهام را ثابت کند.

3   حکم پیگرد قانونی و حکم محکومیت  باید بر اساس مدارک اثبات کننده جرم استوار باشد. اتهامی که به اثبات نرسد باید به تبرئه متهم بیانجامد.

ماده چهل و یکم

1    طبق قانون شهروندان گرجی حق دارند اطلاعات و اسناد موجود در نهاد های دولتی مطالعه کنند مگر این که این اطلاعات حاوی اطلاعات محرمانه باشد.

2    هر گونه اطلاعات در مورد وضعیت جسمی، مالی و  خصوصی فرد  بدون موافقت این فرد محرمانه است. انتشار اینگونه اطلاعات  فقط برای حفظ امنیت کشور و تامین حقوق و آزادی  دیگران امکان پذیر است.

ماده چهل و دوم

1        فرد برای دفاع از حقوق و آزادی خود می تواند به دادگاه مراجعه کند

2        فرد خاطی باید توسط دادگاهی که به پرونده آن فرد رسیدگی می کند،  محاکمه گردد.

3        حق دفاع فرد در دادگاه تضمین شده است.

4        برای یک جرم نباید فرد دیگر نیز مجددا محاکمه شود.

5   هیچ کس مسئول دقبال  عملی که هنگام  ارتکاب جرم محسوب نمی شود، نیست. و قانونی که مسئولیت ارتکاب جرم را کم  یا سلب کند عطف به ماسبق نمی شود. 

6        متهم حق دارد برای اثبات بی گناهی خواستار بازپرسی شاهدان خود شود.

7        مدرک جرمی که با نقض قانون بدست آورده شود فاقد اعتبار است.

8        هیچ کش موظف به شهادت دادن علیه دوستان خود  نیست.

9        در صورت پایمالی حقوق افراد از سوی دستگاه های دولتی  جبران خسارت از طریق دادگاه میسر است.

ماده چهل و سوم.

1   در گرجستان  مدافع العموم  مسئول دفاع از حقوق و آزادی های شهروندان می باشد. مدافع العموم بمدت پنج سال توسط مجلس انتخاب می شود.

2   مدافع العموم موظف است موارد نقض حقوق و آزادی های شهروندان را علان کند و دستگاه های ذیربط را از این موارد مطلع سازد.  کارشکنی در انجام وظیفه مدافع العموم پیگرد قانونی دارد

3       اختیارات مدافع العموم بر اساس قانون کشور تعیین می شود.

ماده جهل وجهارم

1       تمامی ساکنان گرجستان موظف به اجرای قانون اساسی و قوانین هستند

2       اجرای حقوق بشر و آزادی نباید حقوق و آزادی  دیگران را نقض نماید.

ماده چهل و پنجم

حقوق و آزادی های که در قانون اساسی آمده است شامل حال اشخاص حقوقی نیز می شود.

ماده چهل و ششم

1      در شرایط جنگی یا فوق العاده رییس جمهور می تواند اجرای ماده 18، 20، 21، 22،24،25،30،33 و 41  قانون اساسی را به تعلیق در آورد. رییس جمهور موطف است  کمتر از 48 ساعت دستور خود را به مجلس ارجاع کند.

2             هرگونه انتخابات پس از لغو شرایط فوق العاده برگزار می شود.

ماده چهل و هفتم

1    اتباع خارجه مقیم گرجستان و افراد مجهول و فاقد تابعیت مشخص با شهروندان این کشور جز درموارد خاص ار حقوق مساوی برخوردار هستند

2         بر اساس موازین بین المللی  گرجستان به اتباع خارجه و افراد فاقد تابعیت  پناهندگی خواهد داد.

3    تحویل یا استرداد پناهنده به کشور متبوع خود بخاطر اعتقاد یا جرایمی که در گرجستان پیگرد قانونی ندارد و از طرف کشور متبوع تحت تعقیب باشد مردود است.

 

 

باب سوم

پارلمان گرجستان

 

ماده چهل و هشتم

پارلمان  گرجستان  مجمع عالی نمایندگان است که قوانین را تدوین کرده  اولویت های سیاست داخلی و خارجی را مسخص می کند  و همچنین بر عملکرد دولت نظارت دارد.

ماده چهل و نهم

1     پارلمان از 150 نماینده (75 نماینده احزاب و 75 نماینده مستقل) تشکیل می شود. نمایندگان مجلس از طریق انتخابات با رای مستقیم مردم  بمدت چهار سال انتخاب می شوند.

2           هر شهروند گرجستان از 25 سالگی می تواند نماینده مجلس شود.

3           ساختار داخلی مجلس و نحوه فعالیت آن بر اساس آیین نامه داخلی تعیین می شود.

ماده پنجاهم

1     گروه های  مردمی و احزابی که در خواست عمومی امضاء شده را ارائه کنند یا در مجلس قبلی نماینده داشته باشند می توانند در انتخابات شرکت کنند. تعداد امضاء کنندگان نباید از بیش از یک درصد واجدین شرایط رای دادن باشد. شرایط نامزدی افراد مستقل طبق قوانین انتخاباتی تعیین می شود.

2     پس از اعلام نتایج انتخابات کرسی های مجلس بین آن دسته از احزاب و بلوک های سیاسی توزیع میشود که در انتخابات حد اقل 5 درصد از آراء کل بدست بیاورند.  نحوه

21   انتخابات بعدی مجلس  در ماه اکتبر سال پایانی مجلس فعلی برگزار خواهد شد. تاریخ برگزاری انتخابات توسط رییس جمهور اعلام می شود.

3  در صورت مصادف شدن تاریخ انتخابات با شرایط فوق العاده یا جنگی  انتخابات  60 روز بعد از لغو وضعیت فوق العاده برگزار خواهد شد. در صورت پایان دوره مجلس پیش از وعده قانونی، انتخابات در شستمین روز ار صدور دستور پایان دوره آن برگزار خواهد شد. تاریخ دقیق برگزاری انتخابات زود رس بلافاصله پس از صدور دستور پایان دوره آن از سوی رییس جمهور اعلام می گردد.

31   مجلس پس از صدور دستور انحلال آن فعالیت خود را متوقف می کند.  مجلس منحله تا انتخاب شدن مجلس جدید  فقط برای تصویب  اعلام  یا تمدید وضعیت فوق العاده تشکیل جلسه می دهد. اگر در طول پنج روز  مجلس منحله تشکیل جلسه ندهد، دستور رییس جمهور برای اعلام وضعیت فوق العاده لغو خواهد شد. مجلس منحله پس از تشکیل جلسه  باید در ظرف 48 ساعت دستور رییس جمهور را تصویب کند.  تشکیل جلسه مجلس منحله بمعنی برقراری مجدد حقوق نمایندگان نیست و پس از تصویب دستورات رییس جمهور مجددا تعطیل می شود.

4  اختیارات مجلس سابق  به محض تشکیل جلسه مجلس جدید  سلب می شود.

5  نحوه انتخاب نماینده مجلس یا سلب حق نامزدی  بر اساس قانون اساسی تعیین می شود.

ماده پنجاه و یکم

اولین جلسه مجلس جدید ظرف بیست روز پس از انتخابات  بر اساس دستور رییس جمهور تشکیل خواهد شد. مجلس منتخب پس از تایید اختیارات دو سوم از نمایندگان آن فعالیت خود را آغاز می کند

ماده پنجاه و یکم 1

رییس جمهور در شرایط خاصی که بر اساس قانون اساسی تعیین می شود می تواند مجلس را منحل کند.  انحلال مجلس در موارد ذیل امکان پذیر نمی باشد:

أ‌)       در طول شش ماه پس از انتخاب مجلس

ب‌)  در زمان اجرای ماده شست و سوم قانون اساسی توسط مجلس

ت‌)  پس از اعلام وضعیت فوق العاده

ث‌)  در طول شش ماه قبل از پایان دوره ریاست جمهوری 

 

ماده پنجاه دوم

1       نماینده مجلس  نماینده تام الاختیار گرجستان محسوب می شود. آزادی و حقوق آن محفوظ است.

2   بازداشت و دست گیری نماینده مجلس و تفتیش بدنی، منزل، خودرو شخصی و محل کار آن بدون موافقت مجلس ممنوع است. در صورتی که نماینده مجلس در حال ارتکاب به جرم باشد سریعا باید به مجلس اطلاع داده شود. در صورت موافقت نکردن مجلس  نماینده بازداشت شده بلافاصله باید آزاد شود.

3   نماینده مجلس  می تواند از دادن شهادت در ارتباط با مواردی که از آن بعنوان نماینده مجلس مطلع می باشد خودداری کند. این حق پس از اتمام دوره نمایندگی نیز محفوظ است.

4   نماینده مجلس بخاطر اجرای وظایف خود در مجلس و بخاطر  اظهارات خارج از مجلس،  تحت پیگرد قانونی قرار نخواهد گرفت.

5   شرایط اجرای اختیارات نماینده مجلس تامین شده است.  براساس درخواست نماینده مجلس دولت باید امنیت او را تامین کند.

6       ممانعت از اجرای وظیفه نماینده مجلس پیگرد قانونی دارد.

 

ماده پنجاه و سوم

1   نماینده مجلس از حق اشتغال در دیگر نهاد دولتی  و حق فعالیت صنعتی محروم است.

2   نقض  باند اول این ماده  به سلب اختیارات نماینده مجلس منجر خواهد شد.

3    نماینده مجلس بر اساس قانون حقوق و مزایا  در یافت می کند.

ماده پنجاه و چهارم

1         اختیارات نماینده مجلس از سوی مجلس تایید یا سلب می شود. تصمیم مجلس از طریق دادگاه قابل استیناف است.

2         سلب اختیارات نماینده مجلس قبل از اتمام دوره نمایندگی تنها در موارد ذیل صورت می گیرد:

أ‌)       بر اساس درخواست خود

ب‌)   در صورت صدور حکم محکومیت دادگاه علیه نماینده مجلس

ت‌)   در صورتی که دادگاه نماینده مجلس را  ناتوان، مفقود الاثر یا متوفی اعلام کند.

ث‌)   در صورت اشتغال آن به کار نامناسبی یا فعالیت اقتصادی.

ج‌)     در صورت از دست داد تابعیت گرجستان

ح‌)    در صورت غیبت در جلسات مجلس در طول چهار ماه

خ‌)    در صورت فوت

 

ماده پنجاه و پنجم

1      مجلس گرجستان طبق ایین نامه داخلی با رای مخفی نمایندگان رییس و معاونین را انتخاب می کند. دو تن از معاونین نمایندگان جمهوری های خودمختار ابخازیا و آجارا هستند.

2   رییس مجلس جلسات مجلس را تشکیل داده آزادی ابراز عقیده نمایندگان را تامین می کند و دیگر اختیارات خود را اجرا می نماید.

3       معاونین بر اساس دستور رییس مجلس وظایف رییس مجلس را در شرایط خاص انجام می دهند.

4       رییس مجلس  بر اساس آیین نامه داخلی امور مدیریتی را در ساختمان مجلس انجام می دهد. 

 

ماده پنجاه و ششم

1        برای  کمک به اجرای تصمیمات، نظارت بر عملکرد دولت و طرح موضوعات کمیته های مجلس تشکیل می شود.

2   در شرایط خاص  بر اساس در خواست کمتر از یک جهارم از نمایندگان مجلس کمیسیون تحقیق و تفحص یا کمیسیون های موقت دیگر تشکیل می شوند.  تعداد نمایندگان اکثریت مجلس در این کمیسیون ها نباید از نمی از کل اعضا  تجاوز کند.

3        حضور و ارائه مدارک لازم برای تحقیق در جلسات کمیسیون تحقیق و تفحص الزامی است.

ماده پنجاه هفتم

1   برای تسهیل فعالیت مجلس  دفتر خانه مجلس تشکیل می شود. رییس مجلس، معاونین، روسای کمیته ها و فراکسیون ها اعضای دفترخانه هستند.

2    دفترخانه بر اساس گزارش های کمیته های ذیربط در خصوص  انتصابات دولتی را بررسی کرده و نتایج را به مجلس و رییس جمهور ارجاع می دهد. دفتر خانه همچنین  در خصوص فعالیت مجلس تصمیم گیری  می کند.

 

ماده پنجاه و هشتم

1       نمایندگان مجلس می توانند فراکسیون را تشکیل دهند. تعداد نفرات فراکسیون نباید کمتر از شش نماینده باشد.

2       نحوه تشکیل و فعالیت فراکسیون بر اساس آیین نامه داخلی و قوانین جاری تعیین می شود

ماده پنجاه نهم.

1   نماینده مجلس می تواند از نهادهای مسئول، دولت، نماینده دولت، شهردار و از مسئولان محلی مناطق  توضیح بخواهد.

2   گره ده نفره مجلس یا فراکسیون نیز می تواند از نهادهای مسئول، دولت و مسئولان مناطق توضیح بخواهد  و موضوع را در جلسات مجلس مطرح کنند.

3   مجلس می تواند  در نزد نحست وزیر موضوع مسئولیت نماینده دولت یا وزیر را مطرح کند.  در صورتی که نخست وزیر نماینده دولت یا وزیر را برکنار نکند، در طول  دو هفته   موظف به توجیه تصمیم خود  در نزد پارلمان می شود.

ماده شستم

1   جلسات مجلس علنی است.  برای بررسی موضوعات خاص اکثریت نمایندگان  می توانند جلسه غیر علنی را  برگزار کنند.

2    نماینده دولت، وزیر  و مقاماتی که توسط مجلس منصوب می شوند می تواند در جلسات مجلس و کمیته های آن حضور یافته به سوالات نمایندگان پاسخ و گزارش عملکرد خود را  ارائه دهد.  در صورتی  که مجلس درخواست کند  نماینده دولت موظف به حضور در مجلس می شود.

3       رای گیری در مجلس  غیر از موارد خاص همواره  آزاد می باشد.

4       صورت جلسه  جلسات مجلس در نشریه پارلمان منتشر خواهد شد.

ماده شست و یکم

1    مجلس گرجستان سالی دو بار تشکیل جلسه می دهد. جلسات پاییز از اولین سه شنبه ماه سپتامبر تا سومین روز جمعه ماه دسامبر برگزار می شود.  جلسات بهار  از اول سه شنبه ماه فوریه تا آخرین روز جمعه ماه ژوئن برگزار می شود.

2    رییس جمهور بر اساس در خواست رییس مجلس و نمایندگان  یا با پیشنهاد خود دستور تشکیل جلسه اضطراری را صادر می کند. در صورتی که در طول 48 ساعت از ارائه درخواست  دستور رییس جمهور صادر نشور  مجلس مختار است در طول 48 ساعت بعدی تشکیل جلسه دهد.

3         نشست اضطراری مجلس با دستور کار تعیین شده برگزار می شود.

4    مجلس موظف است در طول 48 ساعت پس از اعلام وضعیت فوق العاده یا جنگی از سوی رییس جمهور تشکیل جلسه دهد.  نشست های مجلس در چنین شرایط تا لغو وضعیت اضطراری ادامه دارد.

ماده شست و دوم

تصمیمات مجلس در خصوص وضعیت فوق العاده، جنگ،  آتش بس و مفاد ماده چهل و ششم با رای اکثریت کل اعضا اتخاذ می شود.

ماده شست و سوم

1   در موارد بند دوم ماده هفتاد و پنج،  کمتر از یک سوم از کل اعضا نمی توانند موضوع استیضاح رییس جمهور را مطرح کنند. طرح استضاح  برای رسیدگی به دیوان عالی یا دادگاه قانون اساسی ارجاع می شود.

2   در صورتی که دیوان عالی پس از بررسی موضوع، جرم رییس جمهور را اثبات کند یا اینکه دادگاه قانون اساسی  نقض قانون اساسی را از سوی رییس جمهور اثبات کند به مجلس گزارش می دهد. مجلس نیز گزارش را بررسی و تصمیم قرار دادن استیضاح رییس جمهور را  در دستور کار خود  اتخاذ خواهد کرد.

3       رای مثبت یک سوم از کل نمایندگان مجلس به استیضاح، به  برکناری رییس جمهور منجر می شود.

4   در صورتی که مجلس در طول 30 روز  در خصوص استیضاح تصمیم گیری نکند موضوع از دستور کار  خارج  می شود و مجلس اجازه نخواهد داشت موضوع استیضاح را در طول یک سال مجددا بررسی نماید.

5       طرح استیضاح رییس جمهور در شرایطی که وضعیت فوق العاده یا جنگی اعلام شده باشد مردود است.

 

ماده شست و چهارم

1   در صورت نقض قانون اساسی یا ارتکاب جرم از سوی رییس دیوان عالی ، اعضای دولت، رییس اداره بازرسی کل و اعضای شورای بانک ملی(مرکزی) یک سوم از کل اعضاء مجلس می توانند موضوع استیضاح آنها را مطرح کنند.

2   پس از ارائه گزارش دیوان عالی یا دادگاه قانون اساسی (بر اساس بند دوم  ماده شست و سوم) مجلس می تواند مقامات فوق الذکر را از سمت برکنار نماید. در این صورت نیز اگر مجلس در طول 30 روز  در خصوص استیضاح تصمیم گیری نکند موضوع از دستور کار  خارج  می شود و مجلس اجازه نخواهد داشت موضوع استیضاح را در طول یک سال مجددا بررسی نماید.

ماده شست و پنجم

1         مجلس گرجستان با اکثریت رای نمایندگان  قراداد و توافق نامه های بین المللی  را تصویب یا فسخ می کند.

2         علاوه بر قرارداد  و توافق نامه های الزامی  مجلس موظف به تصویب قرارداد های بین المللی  است: 

أ‌)       قراردادی که بر اساس آن گرجستان به عضویت سازمان بین المللی  در می آید

ب‌)   قراداد های نظامی

ت‌)  قراردادی که مربوط به تمامیت ارضی یا مرزهای کشور باشد.

ث‌)  قراردادی که مربوط به بدهی کشور باشد.

ج‌)    قراردادی که در راستای اجرای تعهدات اصلاح قوانین داخلی یا وضع قوانین جدید را ایجاب کند

3         مجلس باید از انعقاد قرارداد های بین المللی  مطلع گردد.

4    در صورت ارائه دادخواست نزد دادگاه قانون اساسی علیه قرارداد بین المللی، مجلس تا صدور حکم دادگاه حق تصویب آن را ندارد. 

ماده شست و ششم

1   مصوبه و لوایح مجلس در صورتی که قانون اساسی راه دیگر برای تصویب انها تعیین نکرده باشند تنها با رای یک سوم از نمایندگان تصویبی اعلام می شود.

11   پیمان قانون اساسی  تصویبی اعلام می شود که حد اقل سه پنجم از نمایندگان به آن رای دهند.

2  لایحه قانون تصویبی اعلام می شود که نیمی  از نمایندگان مجلس به آن رای دهند.

3  موافقت مجلس، در صورتی که قانون اساسی نحوه دیگر را برای اعلام آن تعیین نکند،  بصورت مصوبه ابلاغ می شود.

4   دیگر تصمیمات مجلس بر اساس آیین نامه داخلی اتخاذ می شود.

 

ماده شست و هفتم

1     رییس جمهور (در موارد ویژه)، دولت، نماینده مجلس، فراکسیون و کمیته مجلس، شورا های عالی مناطق خودمختار و 30 هزار نفر از رای دهندگان از حق ابتکار قانونگذاری برخوردار می باشند.

2             مجلس لوایحی که از سوی رییس جمهور یا دولت ارائه شده باشد در نشست اضطراری بررسی  می کند.

3     در صورتی که دولت در مهلت قانونی نظرات خود را در خصوص لوایح  به مجلس اعمال نکند، قوه مقننه لوایح را مورد تایید دولت اعلام خواهد کرد.

 

ماده شست و هشتم

1       لایحه تصویب شده در مجلس در ظرف هفت روز به رییس جمهور ارسال می شود.

2       رییس جمهور در ظرف 10 روز لایحه را امضاء یا با اعمال نظر مجددا به مجلس ارسال می کند.

3   در صورتی که رییس جمهور لایحه را مجددا به مجلس ارسال نماید مجلس موظف است نظرات رییس جمهور را بررسی و رای گیری کند. در صورت تصویب نظرات رییس جمهور لایحه مجددا به رییس جمهور ارسال می شود و وی نیز  در ظرف  هفت روز لایحه را امضاء می کند.

4   در صورت رد نظرات رییس جمهور مجلس مجددا باید لایحه را تصویب کند. قانون با رای سه پنجم نمایندگان به تصویب نهایی می رسد. اصلاحیه قانون اساسی نیز با رای دو سوم نمایندگان تصویب می شود.

5       در صورتی که رییس جمهور در مهلت قانونی لایحه را امضاء نکرد رییس مجلس آن را امضاء خواهد کرد.

6       قانون در صورتی که زمانی برای اجرای آن اعلام نشود  پانزده روز پس از انتشار آن به اجرا در می آید.

 

 

باب چهارم

رییس جمهور

ماده شست و نهم

1         رییس جمهور گرجستان  رهبر عالی این کشور می باشد.

2    رییس جمهور سیاست های داخلی و خارجی را اجرا می کند.  وی تمامیت کشور و فعالیت نهاد های دولتی را طبق قانون اساسی تامین می کند.

3         رییس جمهوری گرجستان نماینده عالی این کشور در روابط خارجی می باشد.

 

ماده هفتادم

1   رییس جمهور گرجستان  از طریق انتخابات با راٌی مستقیم مردم  بمدت پنج سال انتخاب می شود. یک فرد نمی تواند بیش از دو دوره رئیس جمهور باشد.

2   هر شهروند گرجی  از سن 35 سالگی که در پانزده سال اخیر مقیم گرجستان و در زمان انتخابات ساکن این کشور باشد  می تواند  در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند.

3   گروه های سیاسی و اجتماعی می توانند با ارائه درخواست مردمی  نامزد ریاست جمهوری را  طبق قوانین جاری معرفی  نمایند. امضاء کنندگان درخواست نباید بیشتر از یک درصد از واجدین شرایط باشند.

4       نامزدی که بیش از نیمی از آراء ماخوذه را بدست بیاورد بعنوان رییس جمهور منتخب اعلام  خواهد شد.

5   چنانچه  هیچ کدام از نامزدها  نتوانند آراء لازم را بدست آورند،  در هفته دوم پس از اعلام نتایج  دور دوم انتخابات برگزار می شود.

6   در دور دوم  تنها دو نامزدی که بیشترین آراء را کسب کردند شرکت می کنند و هر نامزدی که بیشترین آراء را بدست آورد بعنوان پیروز انتخابات اعلام می شود.

7   چنانچه در دور اول انتخابات تنها یک نامزد شرکت کرده نتواند آراء لازم را کسب کند  یا اینکه در دور دوم هیچکدام از دو نامزد آراء لازم را کسب نکنند، دو ماه پس از انتخابات انتخابات مجدد برگزار می شود.

8       در شرایط فوق العاده یا جنگی هیچگونه انتخابات برگزار نمی شود.

9   انتخابات ریاست جمهوری در ماه اکتبر سال پایانی دوره ریاست  رییس جمهور برگزار می شود.  تاریخ برگزاری آن  در طول60  روز قبل  انتخابات  از سوی رییس جمهور اعلام می شود.

10  شرایط و نحوه انتخاب رییس جمهور ، همچنین شرایط نامزدی بر اساس قانون اساسی و قوانین جاری تعیین می شود.

ماده هفتاد و یکم

1       رییس جمهور منتخب قبل از آغاز فعالیت خود برنامه کاری را ارائه کرده سوگند یاد می کند:

« من بعنوان رییس جمهور گرجستان  در برابر خداوند متعال و ملت  اعلام می کنم که پاسدار قانون اساسی، یکپارچگی و استقلال  کشور باشم، وظایف رییس جمهور را به نحوه احسن انجام دهم و در راستای امنیت و رفاه مردم و اعتلای کشور  تلاش کنم. »

2       مراسم تحلیف در سومین روز یکشنبه از روز انتخابات  برگزار می شود.

 

ماده هفتاد و دوم

رییس جمهوری گرجستان حق انتصاب دیگر سمت را بجز سمت حزبی ندارد. وی همچنین نمی تواند  فعالیت اقتصادی انجام دهد و حقوق و مزایا بابت دیگر فعالیت ها  در یافت کند.

 

ماده هفتاد و سوم

1        رییس جمهور گرجستان

أ‌)       قرار داد و توافق نامه های بین المللی  را منعقد می کند. با دولت های خارجی مذاکره می کند، با تایید مجلس سفرا را منصوب می کند و استوار نامه سفرای کشورهای خارجی و نمایندگان سازمان بین المللی  را دریافت می کند.

آ1 ) توافق نامه قانون اساسی با کلیسای ارتدکسی گرجستان منعقد می کند.

ب‌)  نخست وزیر را معرفی کرده با کابینه پیشنهادی نخست وزیر موافقت می کند

ت‌)  می تواند با ابتکار خود یا در مواردی که قانون اساسی آن را مشخص کرده باشد، دولت و وزرای دفاع، کشور و دادگستری را برکنار نماید.

ث‌) استعفا نامه مقامات دولت و دیگر مقامات رسمی را پذیرفته  تا معرفی کابینه جدید  یا نماینده جدید دولت  امور را به یکی از نمایندگان دولت محول می کند.

ج‌)    با ارائه لایحه بودجه به مجلس موافقت می کند.

ح‌)     برا اساس قانون اساسی و قوانین عادی مقامات را غزل و نصب می کند.

خ‌)  چنانچه کشور مورد تهاجم نظامی قرار گیرد  در ظرف 48 ساعت وضعیت فوق العاده را اعلام و دستور خود را به مجلس ارسال می کند.

د‌)   رییس جمهور در شرایط فوق العاده (جنگ، تهاجم نظامی، قیام مردمی، کودتای نظامی، فاجعه زیست محیطی و شیوع بیماری)  چنانچه نهادهای دولتی نتوانند وظایف قانونی خود را انجام دهند، وضعیت اضطراری در سراسر کشور یا در بخشی از مناطق کشور اعلام کرده و ظرف 48 ساعت  دستور خود را به مجلس ارسال می کند. وی همچنین دستورات لازم الاجرا را صادر می کند. این دستورات نیز به مجلس ارسال می شود.

ذ‌)   چنانچه فعالیت ارگان های محلی تمامیت ارضی و حق حاکمیت کشور را مورد تهدید قرار دهد رییس جمهور با موافقت مجلس از حق توقف فعالیت یا انحلال  ارگان های محلی با موافقت مجلس می شود.

ر‌)     بر اساس قوانین جاری و قانون اساسی کشور دستورات را صادر می کند.

ز‌)     طبق قانون اساسی قوانین را امضاء می کند.

س‌)  به مسایل تابعیت و اعطای پناهندگی رسیدگی می کند.

ش‌)  جوایز دولتی  همچنین درجات نظامی، دیپلماتیک و ویژه را اعطا می کند.

ص‌)                        زندانیان را مورد عفو قرار می دهد.

ض‌)                        در مواردی که قنون اساسی آن را تعیین کرده باشد، مجلس را منحل می کند

ط‌)     موقتا باطل شده است

ظ‌)  پس از انحلال مجلس  تا تشکیل مجلس جدید  می تواند در ارتباط با مسایل مالی و بودجه دستورات لازم الاجرا را صادر کند.  چنانچه مجلس جدید این دستورات را در ظرف یک ماه تصویب نکند آنها از درجه اعتبار ساقط می شوند.

ع‌)  رییس جمهور چنانچه طبق بند های  آ و ت  ماده 511  قانون اساسی نتواند مجلس را منحل کند و از طرفی مجلس در موعد مقرر به کابینه دولت رای اعتماد ندهد، نخست وزیر را تعیین کرده با انتصاب وزرا موافقت می کند.  پس از این رییس جمهور در ظرف یک ماه کابینه را مجددا به مجلس معرفی می کند.

2        طبق قوانین عادی انتخابات مجلس و ارگان های نمایندگان را اعلام می کند.

3   رییس جمهور در صورتی که مصوبه های قوه مجریه با قانون اساسی کشور، قوانین و قرارداد های بین المللی  و دستورات رییس جمهور منافات داشته باشد، می تواند این مصوبه ها را لغو نماید.

4   رییس جمهور بعنوان فرمانده کل قوا  اعضای شورای امنیت ملی را  تعیین و فرماندگان نظامی را عزل و نصب می کند.

5        رییس جمهور سالی یک بار گزارش خود را در مجلس ارائه می کند.

6         رییس جمهور دیگر وظایف قانون اساسی را اجرا می کند.

 

ماده هفتاد و چهارم

1     رییس جمهور بر اساس درخواست مجلس و رای دهندگان (200 هزار نفر) یا اینکه با ابتکار خود می تواند ظرف 30 روز پس از طرح درخواست  برگزاری همه پرسی را اعلام کند.

2     برگزاری همه پرسی جهت تصویب یا لغو قوانین و قرارداد های بین المللی ، اعلام عفو عمومی و همچنین در خصوص موضوعاتی که آزادی و حقوق مردم را نقض می کند، ممنوع می باشد.

3           اعلام و برگزاری همه پرسی یا رفراندوم  بر اساس قوانین عادی صورت می گیرد.

ماده هفتاد و پنجم

1    رییس جمهور گرجستان از مصونیت جزائی مطلق برخوردار می باشد. نمی توان رییس جمهور را بازداشت و تحت پیگرد قانونی قرار داد.

2    در صورتی که رییس جمهور  قانون اساسی را نقض کند یا مرتکب جرم شود مجلس با استناد به ماده 63 قانون اساسی  می تواند رییس جمهور را تنها در شرایطی برکنار نماید

أ‌)       مورد نقض قانون اساسی از سوی دادگاه قانون اساسی تایید شود

ب‌)   دیوان عالی جرم رییس جمهور را ثابت نماید.

 

ماده هفتاد و ششم

1   در صورتی که رییس جمهور در انجام وظایف محوله ناتوان باشد یا اینکه  وی استعفا دهد  رییس مجلس اختیارات و مسئولیتهای وی را بر عهده می‌گیرد. اما اگر در زمان استعفای رییس جمهور مجلس کشور منحل باشد،  نخست وزیر اختیارات و مسئولیتهای رییس جمهور را بر عهده می‌گیرد. در زمانی که رییس مجلس یا نخست وزیر کفیل ریاست جمهوری باشد، یکی از معاونین رییس مجلس یا قائم مقام نخست وزیر  اختیارات و مسئولیتهای وی را بر عهده می‌گیرد.

2   کفیل ریاست جمهوری  از اختیاراتی که بر اساس  بند ت و ذ ماده 73  و بند یک ماده 74 قانون اساسی تعیین شده است،  برخوردار نبوده  و حق انحلال مجلس نیز ندارد.

3   مجلس ظرف 45 روز پس از استعفا یا  پایان  زود هنگام دوره ریاست جمهوری،  انتخابات ریاست جمهوری را اعلام و برگزار می کند.

ماده هفتاد و ششم (1)

 لغو شده است

 

ماده هفتاد و هفتم

جهت کمک به اجرای اختیارات رییس جمهور، دفتر ریاست جمهوری تشکیل می شود. رییس و اعضای دفتر ریاست جمهوری   از سوی رییس جمهور تعیین می شوند.

 

باب چهارم (1)

دولت گرجستان

ماده هفتاد و هشتم

1   دولت طبق قوانین کشور  اجرای سیاست های داخلی و خارجی را تامین می کند. کابینه دولت در قبال مجلس و ریاست جمهوری مسئولیت سیاسی دارد.

2   کابینه دولت از نخست وزیر ،  وزرا  و وزیر مشاور دولت تشکیل می شود.  نخست وزیر  برخی از وزرا را  بعنوان قائم مقام  و معاونین خود معرفی می کند.  اعضای کابینه دولت اختیارات خود را به رییس جمهور واگذار می کنند.  

21    وظایف قائم مقام و معاونین نخست وزیر بر اساس قوانین عادی تعیین می شود.

3  کابینه دولت با استناد به قانون اساسی، قوانین جاری و دستورات رییس جمهور مصوبه ها را با امضاء نخست وزیر صادر می کند.

4  رییس جمهور جهت بررسی مسایل مهم می تواند جلسه دولت را تشکیل دهد. تصمیمات گرفته شده در این جلسات به منزله حکم صادره از رییس جمهور است.

5  ساختار کابینه دولت، اختیارات و نحوه فعالیت آن بر اساس قانون اساسی و قانونی را که توسط دولت به مجلس ارائه شود، تعیین می گردد.

6   کابینه دولت می تواند با تصمیم خود استعفا دهد.

7  با انتصاب اعضای دولت که براساس قانون اساسی صورت می گیرد اختیارات کابینه دولت شروع خواهد شد.

ماده هفتاد و نهم

1  رییس دولت  نخست وزیر می باشد

2   نخست وزیر محور های دولت را تعیین و بر عملکرد کابینه نظارت دارد. وی همچین گزارش عملکرد دولت را به رییس جمهور و مجلس ارائه می کند.

3  نخست وزیر بر اساس درخواست مجلس گزارش اجرای برنامه های دولت را ارائه می کند.

4 نخست وزیر در چارچوب اختیارات خود  دستوراتی صادر می کند و مدیریت ساختمان دولت را عهده دار می باشد.

5  نخست وزیر با تایید رییس جمهور اعضای دیگر کابینه را منصوب یا عزل می کند.

6   نخست وزیر در مواردی از حق انتصاب یا برکناری مقامات دیگر برخوردار می باشد.

7  برکناری یا استعفای نخست وزیر به پایان اختیارات دیگر اعضای کابینه دولت منجر می شود. در صورت استعفای یکی از اعضای کابینه، نخست وزیر با تایید رییس جمهور عضو جدید کابینه را معرفی و منصوب می کند.

ماده هشتادم

1  پس از آغاز رسمی دوره ریاست جمهوری  کابینه دولت استعفا می دهد. رییس جمهور می تواند اختیارات  دولت مستعفی را تا تشکیل دولت جدید تمدید کند.

2   رییس جمهوری گرجستان پس از برکناری یا استعفای کابینه دولت،  ظرف یک هفته باید از طریق رایزنی با مجلس نامزد نخست وزیری را انتخاب کند. نامزد نخست وزیری نیز ظرف ده روز باید اعضای کابینه را به رییس جمهور معرفی کند.  پس از این رییس جمهور ظرف 3 روز کابینه جدید را به مجلس معرفی می کند.

3  مجلس پس از معرفی کابینه جدید دولت از سوی رییس جمهور، ظرف یک هفته برنامه آن را بررسی و به آن رای اعتماد می دهد. مجلس می تواند به برخی از اعضای کابینه رای اعتماد  ندهد. اگر رییس جمهور به این تصمیم مجلس موافقت کند دیگر نمی توان نامزد رد شده مجددا معرفی گردد.

4 در صورت عدم رای اعتماد مجلس رییس جمهور ظرف یک هفته مجددا کابینه دولت را یا با همان ترکیب یا با ترکیب جدید معرفی می کند. مجلس بر اساس بند سه به آن رای اعتماد خواهد داد.

5  در صورتی که مجلس سه بار کابینه معرفی شده را رد نماید رییس جمهور نامزد جدید نخست وزیری را ظرف 5 روز انتخاب و بدون رای اعتماد مجلس منصوب می کند. نخست وزیر نیز ظرف 5 روز وزرا را منصوب می کند. در اینگونه موارد رییس جمهور مجلس را منحل و انتخابات زودهنگام را اعلام می کند.

6  زمانی که ماده فوق  در حال اجرا باشد مجلس نمی تواند موضوع استیضاح رییس جمهور را مطرح کند.

 

ماده هشتاد و یکم

1  مجلس مختار است کل کابینه پیشنهادی را رد کند. آرای منفی یک سوم از نمایندگان مجلس منجر به رد کل کابینه می شود.  رییس جمهور پس از صدور رای عدم اعتماد این تصمیم مجلس را یا پذیرفته یا اینکه موافقت نمی کند.  در صورتی که مجلس ظرف صد روز مجددا به کابینه پیشنهادی رای منفی دهد  رییس جمهور کابینه و مجلس را برکنار و انتخابات زودهنگام اعلام می کند.  در صورتی که رییس جمهور بر اساس  بند های فرعی الف و ت ماده 511   نتواند مجلس را منحل کند،  مجلس ظرف 15 روز مجددا باید رای گیری نماید.

 2    مجلس می تواند موضوع عدم اعتماد به کابینه دولت را مطرح کند.  در صورتی که سه پنجم از کل نمایندگان مجلس ظرف 20-15 روز به کابینه دولت رای اتماد ندهد، رییس جمور موظف به برکناری کابینه می باشد. اگر موضوع عدم اعتماد به کابینه دولت تصویب نشود مجلس در شش ماه آینده نمی تواند به این موضوع بپردازد

3  در صورتی که رییس جمهور بر اساس  بند 2 همین ماده دولت را برکنار کند،  در تشکیل کابینه جدید رییس جمهور دیگر نمی تواند نخست وزیر برکنار شده را   مجددا منصوب نماید.

4  در زمان بررسی لوایح بودجه کشور و اختیارات دولت از سوی مجلس نخست وزیر می تواند موضوع اعتماد به دولت را مطرح کند.  مجلس به اکثریت کابینه رای اعتماد می دهد.  در غیر این صورت رییس جمهور ظرف یک هفته دولت یا مجلس را برکنار می نماید.

5  رای گیری در خصوص اعتماد به کابینه دولت باید ظرف 15 روز از طرح این موضوع صورت گیرد. عدم رای گیری در این مدت بمعنی تصویب کابینه دولت است.

6  رای اعتماد مجلس به دولت بمعنی تصویب لایحه مربوط است.

7  در صورت اجرای این ماده  مجلس نمی تواند موضوع استیضاح رییس جمهور را مطرح کند.

 

ماده هشتاد و یکم (1)

1     در صورتی که مجلس به برنامه دولتی  که حد اقل پنج عضو جدید داشته باشد،  موافقت کند، رییس جمهور ظرف یک هفته  کابینه دولت را به مجلس معرفی خواهد کرد.

2             مجلس طبق ماده هشتاد م  قانون اساسی به کابینه دولت رای اعتماد می دهد.

 

ماده هشتاد و یکم (2)

1       بمنظور اجرای سیاست های دولت در حوزه های مختلف کشور  وزارتخانه ها تشکیل می شود.

2   ریاست وزارتخانه به عهده  وزیر است. وزیر در تصمیم گیری مستقل بوده  و بر اساس قوانین، حکم رییس جمهور و مصوبه دولت  بخشنامه را صادر می کند.

3       برای تحقق مهمترین اهداف کشور  وزیر مشاور دولت  منصوب می گردد.

4   نماینده دولت  نمی تواند سمت دیگری احراز  کند. وی همچنین نمی تواند غیر از فعالیت حزبی در بخش های  اقتصادی و تولیدی  فعالیت نموده  درآمد دیگری  غیر از در آمد حاصله از فعالیت علمی و دانشگاهی  داشته باشد.

5       نماینده دولت از حق استعفا برخوردار می باشد.

 

ماده هشتاد و یکم (3)

1       نمایندگی  رییس جمهور و دولت در مناطق کشور  بر عهده  استاندار است.

2       استاندار بر اساس قوانین کشور  بر عملکرد نهاد های محلی نظارت کرده وظایف قانونی خود را انجام می دهد.

3       نحوه انتصاب و عزل استاندار بر اساس قوانین تعیین می شود.

 

ماده هشتاد و یکم (4)

 دادستانی  کشور وابسته به وزارت دادگستری است و ریاست آنها برعهده وزیر دادگستری می باشد.  اختیارات و وظایف دادستانی بر اساس  قوانین تعیین می گردد.

 

فصل پنجم

قوه قضاییه

ماده هشتاد و دوم

1       اعمال قوه قضاییه به وسیله نظارت قانون اساسی،  دادگاه‏های دادگستری و دیگر تشکیلاتی  است.

2       حکم و رای دادگاه  برای  شهروندان کشور و نهاد های دولتی و غیر دولتی  الزام آور است.

3       قوه قضاییه قوه‏ای مستقل  و اعمال آن فقط  به وسیله دادگاه‏های دادگستری است

4       دادگاه رای خود را به نام گرجستان صادر می کند.

5       در دادگاه های عمومی پرونده ها را  در موارد خاص توسط هیئت منصفه رسیدگی می شود.

 

ماده هشتاد و سوم

1       دادگاه قانون اساسی  نهاد نظارت قانون اساسی  است.  نحوه تشکیل و فعالیت آن بر اساس قوانین تعیین می شود.

2       اعمال عدالت  از طریق دادگاه های عمومی است. سیستم دادگاه های عمومی طبق قانون تعیین شده است.

3       دادگاه نظامی تنها در شرایط جنگی  در سیستم دادگاه عمومی تشکیل می شود.

4       تشکیل دادگاه های ویژه یا اضطراری  ممنوع  می باشد.

 

ماده هشتاد و چهارم

1   قاضی در فعالیت خود مستقل  است و فقط از قوانین کشور پیروی می کند.  هرگونه فشار علیه قاضی و دخالت در کار او  ممنوع و پیگرد قانونی دارد.

2   انفصال قاضی از رسیدگی به پرونده ،  برکناری و انتصاب آن  به سمت دیگر  تنها در موارد قانونی امکان پذیر می باشد.

3   قاضی موظف به تهیه گزارش در مورد پرونده نیست و هیچ کس حق ندارد چنین گزارشی از قاضی درخواست نماید.

4       هر حکمی که استقلال عمل قاضی را  محدود کند  ابطال  می شود.

5       رای دادگاه طبق آیین نامه  قانون  تنها از طریق دادگاه قابل ابطال، تغییر و تعلیق است

 

ماده هشتاد و پنجم

1   بررسی  پرونده در جلسه علنی دادگاه صورت می گیرد. جلسه غیر علنی تنها در موارد قانونی برگزار می گردد.  رای دادگاه علنی است.

2   امور قضایی در دادگاه بزبان رسمی کشور انجام می شود. دادگاه برای کسانی که بزبان رسمی مسلط نیستند  مترجم را تعیین می کند. در مناطقی که ساکنان آن بزبان رسمی کشور مسلط نیستند امکان آموزش زبان و انجام امور قضایی فراهم  می شود.

3       انجام امور قضایی بر اصول برابری و رقابتی استوار است.

 

ماده هشتاد و ششم

1   هر شهروند گرجستان  از 28 سالگی  با تحصیلات عالی رسته حقوق  و سابقه کار 5 ساله می تواند سمت قاضی را احراز کند.

2   قاضی بمدت حد اقل 10 سال  منصوب می شود.  نحوه  گزینش، انتصاب و عزل قضات بر اساس قانون تعیین می گردد.

3   قضات غیر از فعالیت علمی و دانشگاهی نمی توانند در بخش های دیگر فعالیت کنند.  عضویت و فعالیت قضات در احزاب سیاسی مردود است.

ماده هشتاد و ششم (1)

1       بمنظور انتصاب و عزل قضات  و دیگر مسایل  شورای عالی دادگستری تشکیل می شود.

2    بیش از نیمی از اعضای شورای عالی دادگستری را  نمایندگان منتخب نهاد خود مدیریتی قضات دادگاه های گرجستان  تشکیل می دهند.  رییس دیوان عالی کشور  ریاست شورای عالی دادگستری را به عهده دارد.

3       نحوه تشکیل و اختیارات شورای عالی دادگستری طبق قوانین جاری تعیین می شود.

 

ماده هشتاد و هفتم

1    قاضی از مصونیت قضایی برخوردار است.  دستگیری و بازداشت قاضی و تفتیش منزل و محل کار او  بدون موافقت رییس دیوان عالی مجاز نیست.  در صورتی که قاضی در حین ارتکاب جرم مشهود  دستگیر شود مراتب را باید به رییس دیوان عالی اعلام شود. در صورت عدم موافقت رییس دیوان عالی به بازداشت قاضی  وی باید سریعا آزاد گردد. 

2         دولت امنیت قاضی و خانواده ایشان را تامین می کند.

 

ماده هشتاد و هشتم

1       دادگاه قانون اساسی  امور قضایی را بر اساس قانون اساسی انجام می دهد. 

2   دادگاه قانون اساسی از 9  قاضی  تشکیل می شود. سه تن از اعضای این دادگاه  از سوی رییس جمهور انتصاب می شوند.  سه  قاضی از سوی مجلس و  سه تن دیگر نیز از سوی دیوان عالی منصوب می شوند. مدت دوره قضات دادگاه قانون اساسی  10 سال می باشد. اعضای دادگاه قانون اساسی  یکی از اعضا را  به عنوان رییس دادگاه انتخاب می کنند.  دوره ریاست دادگاه قانون اساسی  5 سال است. رییس دادگاه  فقط برای یک دوره 5 ساله انتخاب می شود.

3       انتصاب مجدد اعضای سابق دادگاه قانون اساسی مردود است.

4   هر شهروند گرجستان با تحصیلات  عالی رشته حقوق  از 30 سالگی  می تواند عضو دادگاه قانون اساسی باشد. نحوه گزینش، انتصاب، برکناری قضات و همچنین نحوه فعالیت دادگاه قانون اساسی بر اساس قانون تعیین می گردد.

5   اعضای دادگاه قانون اساسی از مصونیت قضایی برخوردارند.  دستگیری و بازداشت قاضی و تفتیش منزل و محل کار او  بدون موافقت رییس دادگاه قانون اساسی مجاز نیست.  در صورتی که قاضی در حین ارتکاب جرم مشهود  دستگیر شود مراتب را باید به رییس دادگاه اعلام شود. در صورت عدم موافقت رییس دادگاه  به بازداشت قاضی  وی باید سریعا آزاد گردد. 

 

ماده هشتاد و نهم

1    دادگاه قانون اساسی بر اساس دادخواست  رییس جمهور، یک پنجم از نمایندگان مجلس، دادگاه، جمهوری های خودمختار ابخازیا و اجارا ، مدعی العموم  کشور و شهروندان گرجستان به وظایف زیر عمل می کند:

الف) مطابقت سازی  دستورات رییس جمهور و مجلس، توافق نامه ها، قوانین کشور و تصویب نامه های دولت های ابخازیا و اجارا  با قانون اساسی.

ب) حل اختلافات نهاد های دولتی در مورد صلاحیت.

پ) بررسی مسایل مطابقت  تشکیل و فعالیت اتحادیه های سیاسی مردم  با قانون اساسی.

ت) بررسی راهکارهای برگزاری انتخابات و رفراندوم  و حل اختلاف در خصوص مطابقت رفراندوم و انتخابات با قانون اساسی.

ث) بررسی موضوع مطابقت قرارداد و توافق نامه های بین المللی با قانون اساسی

ج)  بررسی مطابقت تصویب نامه ها با قانون اساسی در ارتباط با فصل دوم قانون اساسی کشور مبنی بر حقوق و آزادی های مدنی.

ج-1) حل اختلاف در مورد نقض قانون اساسی در ارتباط با وضعیت حقوقی جمهوری خودمختار آجارا.

چ) انجام دیگر وظایف قانونی

2   رای دادگاه قانون اساسی نهایی و غیر قابل تجدید است. حکم یا تصویب نامه ای که با قانون اساسی منافات داشته باشد از صدور رای دادگاه بی اعتبار می گردد.

 

ماده نودم

1       دیوان عالی کشور بلندپایه‌ترین مرجع قضایی است.

2       رییس و قضات دیوان عالی برای مدت ده ساله  از سوی رییس جمهور معرفی و توسط مجلس انتخاب می شوند.

3       اختیارات و ساختار دیوان عالی و همچنین نحوه پایان اختیارات قضات قبل از موعد مقرر را  قانونی معین می‌کند. 

4   رییس و اعضای دیوان عالی  از مصونیت قضایی برخوردارند.  دستگیری و بازداشت رییس و اعضای دیوان عالی  و تفتیش منزل و محل کار آنها  بدون موافقت مجلس مجاز نیست.  در صورتی که رییس و اعضای دیوان عالی  در حین ارتکاب جرم مشهود  دستگیر شوند مراتب را باید به مجلس اعلام شود. در صورت عدم موافقت مجلس،  رییس یا اعضای  دستگیر شده دیوان عالی باید سریعا آزاد گردند. 

 

ماده نود و یکم

 

ماده مذکور لغو شده است.

 

 

 

 

 

 

 

فصل ششم

داراریی و نظارت دولت

ماده نود و دو

1       اکثریت مجلس گرجستان  هر ساله لایحه بودجه را تصویب می کند  و بعد از آن به امضاء رییس جمهور می رسد.

2       نحوه تعیین و تصویب بودجه بر اساس قانون انجام می شود.

ماده نود و سوم

1    تنها دولت گرجستان از حق  تدوین و ارائه لایحه بودجه با هماهنگی با کمیته های مجلس و موافقت ریسات جمهوری  برخوردار است.

2    دولت موظف است تا سه ماه آخر پایان سال مالی لایحه بودجه را به مجلس ارائه کند. دولت  همراه با این لایحه  گزارش اجرای بودجه نیز ظرف سه ماه پس از پایان سال مالی ارائه می کند.  در صورتی که مجلس بدلیل اجرا نشدن بودجه ،  گزارش دولت را تصویب نکند، رییس جمهور مسئولیت دولت را بررسی کرده  تصمیم های خود را به مجلس اعلام می کند.

3    در موارد  بند  آلف و ت  ماده 1-51 قانون اساسی، زمانی که مجلس  لایحه بودجه را تصویب نکند  رییس جمهور با صدور دستور ویژه آن را تصویب خواهد کرد.

4    هرگونه اصلاحات در لایحه بودجه بدون موافقت دولت مردود می باشد. دولت با ذکر منابع مالی می تواند بودجه اضافی را از مجلس مطالبه کند.

5    مجلس موظف است  بر روند صرف بودجه کشور نظارت کند و در صورت هرگونه تخلف از رییس جمهور توقف صرف بودجه را خواستار شود. در صورتی که تخلفات اثبات شود رییس جمهور تصمیمات دیگری خواهد گرفت.

6    در صورتی که مجلس نتواند  طبق بند  دو ماده نود و سوم قانون اساسی لایحه بودجه را ظرف سه ماه تصویب کند،  رییس جمهور موظف است دولت یا مجلس را منحل کرده انتخابات زود رس را اعلام نماید.

7    رییس جمهور در صورت عدم تصویب لایحه بودجه و انحلال مجلس  بر اساس دستور ویژه لایحه را تصویب و ظرف یک ماه به مجلس جدید ارسال می کند. 

8    هر لایحه ای که موجب افزایش بودجه جاری و کاهش در آمدها شود  تنها با موافقت دولت  به تصویب مجلس می رسد. اما  لایحه بودجه سال جدید مالی در چارچوب توافق های حاصل شده بین دولت و مجلس تصویب می گردد.

 

ماده نود و چهارم

1       نحوه پرداخت مالیات و عوارض الزامی بر اساس قانون تعیین می شود.

2       نحوه تشکیل ساختار مالیات و عوارض بر اساس قانون تعیین می شود.

3       معافیت مالیاتی  و اختصاص بودجه از خزانه دولت طبق قوانین  انجام می شود.

 

ماده نود و پنجم

1       نظام پولی و اعتباری کشور از سوی بانک ملی تامین می شود.

2       سیاست نظام مالی و بانکی کشور از سوی بانک ملی  برا اساس مصوبه مجلس اتخاذ می شود.

3       بانک ملی  کرجستان بـه عنـوان تنظیم کننده نظام پولی و اعتباری کشور، بانکدار بانکها است.

4       بانک ملی در فعالیت خود مستقل است. وظایف، نحوه فعالیت و استقلال عمل آن  بر اساس قانون تعیین می شود.

5   نام و واحد پول کشور بر اساس قانون تعسسن می شود. انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور فقط  حق بانک ملی است.

 

ماده نود و ششم

1  شورای بانک   نهاد عالی  بانک ملی بوده و اعضای آن بر اساس معرفی رییس جمهور  از سوی مجلس  بمدت هفت سال انتخاب می شوند. برکناری اعضای شورای  بانک ملی بر اساس ماده 64 قانون اساسی فقط توسط مجلس امکان پذیر است.

2   رئیس کل بانک ملی به پیشنهاد شورای بانک با حکم رئیس جمهور منصوب یا برکنار می‌گردد.

3   بانک  ملی در قبال مجلس مسئولیت دارد و گزارش عملکرد را  به قوه مقننه ارسال می کند.

 

ماده نود و هفتم

1    سازمان نظارت  بر روند صرف و استفاده از دارایی  و دیگر ارزش های مادی کشور نظارت می کند. این سازمان می تواند عملکرد نهاد های مالی و دولتی را بازرسی و نتایج را به مجلس اعلام کند.

2          سازمان نظارت در فعالیت خود مستقل بوده  در قبال مجلس متعهد  می باشد.  رییس سازمان نظارت بمدت پنج سال از سوی مجلس انتخاب می شود.  نحوه برکناری رییس سازمان نظارت بر اساس قانون تعیین شده است.

3    سازمان نظارت سالی دو بار  زمان ارائه گزارش اجرای بودجه گزارش عملکرد دولت  و سالی یک بار گزارش عملکرد خود را به مجلس ارائه می کند.

4          اختیارات ، نحوه فعالیت و استقلال عمل سازمان  بر اساس قانون جاری تعیین می شود.

5          تشکیل و تاسیس دیگر نهاد های نظارتی  بر اساس قانون صورت می گیرد.

 

 

فصل هفتم

دفاع کشور

ماده نود و هشتم

1       جنگ دفاعی حقوق مشروع گرجستان است.

2    گرجستان برای دفاع از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی خود و همچنین  جهت اجرای تعهدات بین المللی خود از نیرو های نظامی برخوردار می باشد.

3   نوع یگان های نظامی و تشکیلات آن بر اساس قانون تعیین می شود. ساختار نظامی کشور از سوی رییس جمهور تایید می شود. تعداد ساختارها به پیشنهاد شورای علی امنیت ملی با رای اکثریت مجلس مشخص می گردد.

 

ماده نود و نهم

1   بمنظور سازندگی نظامی و تامین دفاع کشور شورای امنیت ملی برهبری رییس جمهور تشکیل می شود.

2   ترکیب اعضاء ، اختیارات و وظایف شورای عالی بر اساس قانون تعیین می گردد.

 

ماده صدم

1    رییس جمهور تصمیم استفاده از نیرو های مسلح را گرفته  و ظرف 48 ساعت مجلس را از این تصمیم مطلع می سازد.  استفاده از نیرو های مسلح برای اجرای تعهدات بین المللی بدون موافقت مجلس مردود می باشد.

2    ورود و استفاده از نیرو های نظامی خارجی برای دفاع از کشور و مهار تهدیدات  بر اساس تصمیم رییس جمهور صورت می گیرد. این تصمیم نیز به مجلس ارائه و پس از موافقت آن اجرایی می شود.

 

ماده صد و یکم

1       دفاع از کشور وظیفه تمام شهروندان گرجستان است.

2   دفاع از کشور و خدمت سربازی  وظیفه تمام شهروندان گرجستان است. نحوه خدمت سربازی بر اساس قانون تعیین می شود.

 

 

فصل هشتم

بازنگری قانون اساسی

ماده صد و دوم  

1        واجدین شرایط ارائه لایحه بازنگری قانون اساسی

          الف)  رییس جمهور

ب‌)    بیشتر از  نیمی از نمایندگان مجلس

ت‌)    رای دهندگانی که تعداد آنها کمتر از 200 هزار نفر نباشد

2   لایحه بازنگری قانون اساسی به مجلس ارائه می شود. مجلس نیز آن را  منتشر کرده  پس از یک ماه از انتشار آن کار بررسی را آغاز می کند.

3        لایحه بازنگری قانون اساسی در صورت رای مثبت حد اقل دو سوم از نمایندگان مجلس  به تصویب می رسد. 

4   بر اساس ماده شست و هشتم قانون اساسی  لایحه بازنگری قانون آساسی  به امصاء رییس جمهور رسیده و منتشر می شود.

 

ماده صد و سوم

اعلام شرایط جنگ یا وضعیت فوق العاده موجب تعلیق لایحه بازنگری قانون اساسی  می گردد.

 

فصل نهم

اصل های انتقالی

ماده صد و چهارم

1       قانون اساسی پس از آغاز دوره ریاست جمهوری و مجلس منتخب  به اجرا در می آید.

2       ماده  49، 50 و 70 قانون اساسی پس از انتشار قانون اساسی  به اجرا در می آید.

 

ماده صد و چارم (یک)

1       بند های  اول ماده 49  و 50 قانون اساسی  پس از اصلاح قانون انتخابات به اجرا در می آید.

2   تا پایان دوره مجلس منتخب سال 2004  ترکیب  آن و میزان تعداد نمایندگان برای تشکیل فراکسیون  بر اساس قوانین زمان انتخابات تعیین می شود.

3       انتخابات 2008  در ماه مه  برگزار می شود. تاریخ برگزاری انتخابات از سوی رییس جمهور اعلام خواهد شد.

 

ماده صد و پنجم

1   هر حزبی یا تشکل سیاسی که در مجلس گذشته (زمان تصویب قانون اساسی)  نماینده داشته باشد یا حد اقل 50 هزار نفر آز این تشکل حمایت کنند  می توانند در انتخابات  سال 1995  شرکت نمایند.

2       انتخابات سیستم حزبی بر اساس فهرست واحد حزب صورت می گیرد.

3   حزب یا تشکل سیاسی  می تواند  افرادی را که در فهرست انتخاباتی آن حزب قرار دارند  بعنوان نامزد مستقل نیز  معرفی کند.

4       هر نامزد مستقل که در انتخابات آراء بیش از یک سوم بدست بیاورد، پیروز انتخابات اعلام می شود.

5   در صورتی که نامزد های مستقل در انتخابات  آراء کافی بدست نیاورد انتخابات به دور دوم کشیده می شود و دو نامزد که بیشترین اراء را بدست آورده باشند در دوره دوم شرکت می کنند.

6       این ماده  بلافاصله پس از انتشار قانون اساسی به اجرا در می آید و تا آغاز دوره مجلس جدید اعتبار دارد.

 

ماده صد و ششم

1   احکام حقوقی (تصویب نامه) که بر خلاف قانون اساسی نباشد پس از اجرایی شدن قانون اساسی  به قوت خود باقی است.

2   رییس جمهور و مجلس گرجستان  ظرف دو سال پس از اجرایی شدن قانون اساسی به ثبت  تمامی احکام و دستورات حقوقی (تصویب نامه)  و متناسب سازی آنها  با قانون اساسی مبادرت می نمایند.

3   مجلس گرجستان پس از اجرایی شدن قانون اساسی موظف است ظرف دو سال قوانین اصلی را تدوین نماید یا اینکه مشروعیت احکام حقوقی(تصویب نامه)  را تایید کند.

 

ماده صد و هفتم

1       تا تدوین قوانین مربوط به نظام قضایی  قوانین جاری در این زمینه معتبر است.

2        بند  دوم و سوم ماده 18 قانون اساسی پس از تصویب قوانین کیفری اجرایی می شود.

3       قانون دادگاه قانون اساسی باید تا اول فوریه سال 1996 تصویب شود.

 

ماده صد و هشتم

    اصلاح ماده بند دوم ماده 102  قانون اساسی در خصوص  برقراری کامل حاکمیت گرجستان در کل کشور،        بطور استثنا بدون انتشار لایحه بازنگری فانون اساسی مجاز می باشد.

ماده صد و نهم

1        قانون اساسی از سوی رییس جمهور امضاء و منتشر می شود.

2   نمایندگان مجلس و کمیسیون قانون اساسی  متن قانون اساسی را امضاء می کنند.  پس از انتشار قانون اساسی متن آن باید در نهادهای دولتی نگهداری شده و  تا مردم دسترسی به آن داشته باشند.

امضا : ادوارد شواردنادزه

رئیس جمهور گرجستان  24 اگوست 1995